Başladığımız her yeni yıl ile geride tamamladığımız koca bir yıl bırakıyoruz. Geleceği planlarken geçmiş tecrübelerimiz bu yoldaki en büyük kazanımlarımızdır. Son iki yılda insanlık tarihinin en büyük pandemilerinden biri ile yüzleşmek durumunda kaldık. 2020 yılının mart ayında dünyayı saran pandemi gerçeği dünyadaki etkisini halen sürdürmektedir. 2020 yılının mart ayında ilk kez deneyimlediğimiz bu durum işlerin ne şekilde sürdürüleceğine dair belirsizlikler oluşturdu. Bu nedenle 2020 yılı sektörümüz açısından dalgalı seyirde devam etti ve okulların uzunca bir dönem kapalı olduğu, eğitimin uzaktan internet yoluyla yapılmaya çalışıldığı bir dönemi yaşadık. Kış aylarında pandeminin etkisini yükseltmesi sebebiyle 2021 yılına bu zorlu koşullar altında başladık. Pandemiye karşı aşı desteğinin ortaya çıkması ile 2021 yılı görece daha istikrarlı şekilde devam etti. Ancak yılın son döneminde 2018 yılındakine benzer ekonomik dalgalanmalar ile yüzleşmek zorunda kaldık. Dünya çapında tedarik zincirlerinin bozulması ve Türk Lirasının yabancı paralar karşısında değer kaybetmesi neredeyse tamamı ithal edilen kağıt fiyatlarını önemli ölçüde etkiledi. Diğer temel girdilerinin de dövizle ödenmesi (telif, baskı vs) sektör açısından maliyetlerin ciddi oranda yükselmesi anlamına geldi. Bu nedenle önümüzdeki kısa ve orta vadeli süreçler yayımcılık açısından çeşitli sıkıntılar barındırıyor. Tüm olumsuz koşullara rağmen kitap sektörü üretimini bu yıl geçen yıla oranla az da olsa arttırdı.
2021 yılında 438.679.864 adet kitap üretimi gerçekleşmiştir. 2020 yılında üretilen kitap adedinin 433.213.632 olduğu dikkate alındığında adetsel olarak 5.466.232 adet, oransal olarak %1.26 büyüme gerçekleşmiştir. 2021 yılına kısıtlamalardan kaynaklı belirsizliklerle başlamıştık. Ayrıca sektörümüz açısından yılın ilk ve son çeyreğinin kitap üretimi açısından görece daha durgun dönem olması sebebiyle ilk çeyrekteki kitap üretimi yaklaşık 87 milyon adet seviyelerinde gerçekleşti. İkinci çeyrekte ise mayıs ayındaki bayram tatili ile birleştirilen kısıtlama uygulamasının etkisi ile beklentilerimizin altında kalarak 96 milyon adet seviyesinde gerçekleşti. Üçüncü çeyrekte ise kitap üretimi 164 milyon adet olarak gerçekleşti. Bu adet çeyrek bazında ulaşılan en yüksek rakam olmasının yanı sıra, ağustos ayında gerçekleşen 63 milyon adetlik kitap üretimi ile aylık rekorumuzu yeni bir seviyeye taşımış olduk. Yılın son çeyreğini ise yaklaşık 92 milyon adet ile tamamladık. Sektörümüzde kitap üretim adetlerinde yaşanan büyümede son beş yıl dikkate alındığında ivmenin düştüğünü görüyoruz. Daha önceki dönemde gördüğümüz çift haneli büyüme oranlarını görmemekteyiz. Büyümenin yavaşlamasında ülkemizde yaşanan ekonomik dalgalanmaların etkileri ile birlikte son iki yılda pandeminin de önemli etkisi vardır. Ayrıca dijital kaynak kullanımının artması da basılı kitap üretim sayısını etkilemektedir. Yaptığımız bütün değerlendirmeler elbette bandrol alınması zorunlu olan eserler için alınan bandrol rakamları dikkate alınarak söylenmektedir. Milli eğitim bakanlığınca dağıtan ders kitapları ve yardımcı kaynak kitaplar ile bandrol zorunluluğu olmayan eğitime yönelik çocuk kitapları için elimizde veri bulunmamaktadır. Bu nedenle sektörümüze yönelik en doğru analizi yapmak için üretilen bütün eserlerin kayıt altına alınmasının daha faydalı olacağını düşünmekteyiz.
Aralık Ayı Verileri
2021 Aralık ayında geçen yılın aynı ayında yaşadığımız kısıtlamalar olmaksızın geçireceğimiz ümidini taşırken, kur kaynaklı ekonomik belirsizliklerle yüzleşmek durumunda kaldık. Yaşanan ekonomik dalgalanmaların negatif etkisinin kısıtlama etkilerinden çok daha yüksek olduğu kanaatindeyiz. Kasım ayında beklentilerimizin üzerinde gerçekleşen kitap üretimi aralık ayına yönelik beklentimizi daha pozitif hale getirmişti. Yaşanan süreç dikkate alındığında aralık ayında gerçekleşen 23.819.636 adet kitap üretimi bu yöndeki bakış açımızı doğrulamaktadır. Geçen yılın aynı ayında 22.627.607 adet kitap üretimi gerçekleşmiş olup oransal olarak yaklaşık %5 büyüme gerçekleşmiştir.
2021 Yılı Kategori Dağılımı
2021 yılında yayımlanan kitapların %20,6’sini yetişkin araştırma, inceleme kitapları, %7,1’ini yetişkin edebiyat sanat kitapları, %10’unu çocuk ve gençlik kitapları, %6,4’ünü inanç kitapları, yaklaşık %1,4’ünü akademik yayınlar, yaklaşık %1,1’ini ithal yayınlar kitapları ve %53,4’ünü eğitim alanındaki kitaplar oluşturdu. Aşağıdaki tabloda 2019-2020 ve 2020-2021 yıllarına yönelik karşılaştırmalar yapılmıştır. Tablodan da görebileceğimiz gibi 2020 yılının 2019 yılına göre büyümesindeki en önemli katkı Yetişkin, Yetişkin Kurgu, Çocuk Gençlik ve Akademik kategorisinde yer alan kitap üretim artışından kaynaklanmıştır. Eğitim kategorisinde üretilen kitap adedi yaklaşık aynı kalmışken İnanç kategorisinde önemli düzeyde ve İthal kategoride yer alan kitap sayısında sınırlı düşüş gerçekleşmiştir. 2020 ile 2021 yılı kitap üretimini karşılaştırdığımızda ise 2021 yılındaki üretim artışının önemli ölçüde eğitim kategorisinde yer alan kitap üretiminin artışından kaynaklandığını, İnanç ve Akademik kategoride yer alan kitap üretiminin büyümeye sınırlı destek sağladığını görmekteyiz. Yetişkin kategoride yer alan kitap üretimi yaklaşık aynı adetlerde gerçekleşmişken, Yetişkin Kurgu, Çocuk-Gençlik ve İthal kategoride yer alan kitaplarda bir önceki yıla oranla düşüş gözlemlenmektedir.
