ISBN, (International Standart Book Number) Uluslararası Standart Kitap Numarasını ifade eder. ISBN atama işlemlerini yürütmekte olan ISBN Türkiye Ajansı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü bünyesinde hizmet vermektedir. ISBN’in uluslararası merkezi, İngiltere’de International ISBN Agency’dir.

ISBN’i oluşturan rakamlar, beş gruptan oluşur. Birinci grup eski adı EAN (European Article Number) olan, GS1 (Global Standards One) Küresel Ofisi tarafından düzenlenen ve sadece ISBN standardı için Uluslararası ISBN Ajansına tahsis edilen benzersiz üç basamaklı bir dizidir. İkinci grup yayının yapıldığı ülkeyi, üçüncü grup yayımcıyı, dördüncü grup materyale ait sıra numarasını ifade eder. Beşinci grupta ISBN’in doğruluğunun denetimini sağlayan tek haneli bir rakamdır.

Örnek: 978-975-17-3133-3

978: GS1 kodu

975: Ülke, coğrafî bölge ya da dil alanı

17: Yayıncı ön sayısı

3133: Yayın numarası

3: Kontrol numarası

ISBN,ISO 2108 koduyla tanımlanır. (ISO-Uluslararası Standartlar Organizasyonu)

ISBN hangi materyallere atanır?

• Basılı kitaplar (monograflar)
• Broşürler (kitap niteliği taşıyan), el kitapları
• Basılı kitapların dijitalleştirilmiş (sayısallaştırılmış) kopyaları.
• İnternet ortamı veya herhangi bir fiziksel taşıyıcıda okunabilen elektronik kitaplar.
• Kaset, CD veya DVD formatındaki sesli kitaplar, konuşan kitaplar.
• Braille yayınları.

Yayın Standartları ve Derleme Bilgi Sistemi nedir?

Standart numaralara ilişkin başvuru ve atama işlemlerinin yürütüldüğü ve derleme nüshalarının işlendiği programdır. Öncelikle ISBN başvurusu için bu programa giriş yapılmalıdır.

Yayın Standartları ve Derleme Bilgi Sistemine nasıl giriş yapabilirim?

https://ekygm.gov.tr/adresinden “Yayın Standartları ve Derleme Bilgi Sistemi’ne, T.C. numarası ve e-devlet şifresiyle giriş yapmalısınız.

Türkiye’de ikamet edip de Türk Vatandaşı olmayan yayıncılar ise Ajans personeliyle iletişime geçmek suretiyle atanan kullanıcı adı/şifreyle sisteme giriş yapabilmektedir.

ISBN almak için ne yapmalıyım?

Kendi eserini yayınlamak isteyen yazarlar,

Yayın Standartları ve Derleme Bilgi Sistemine giriş akabinde “Yeni Yayıncı Başvurusu”na tıklayarak yayımcı kaydı tamamlanmalıdır. Bu işlemden sonra, “ISBN Başvuru Formu” doğru ve eksiksiz doldurarak ISBN talebinde bulunabilirler.

Başvuru sonunda atanan numarayı sistemde “ISBN Almış Eserlerim” alanında görebilirsiniz.

Yayınevleri, şirketler, kamu kurumları, dernekler, vb.

ISBN başvurusu yapabilmek için “Sertifika” almanız zorunlu olup, sertifika işlemleri “Telif Hakları Genel Müdürlüğü” tarafından yürütülmektedir. “Sertifika” almak için, Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nün internet sayfasından online başvuruda bulunmalı; istenen belgeleri, bulunduğunuz İlin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne iletmelisiniz.

ÖNEMLİ! Lütfen sertifikanın 4 yıl süreyle geçerli olduğunu ve bu süre sonunda güncellemeniz gerektiğini unutmayınız. Geçerli bir sertifikanızın bulunmaması halinde ISBN başvurusunda bulunmanız mümkün olamayacaktır.

ÖNEMLİ! ISBN başvurusu yapabilmeniz için sertifikanızın “faaliyet alanı” bölümünde mutlaka “yayınevi” ibaresinin geçmesi zorunludur.

Sertifikanızı aldıktan sonra Yayın Standartları ve Derleme Bilgi Sistemine giriş yaparak, “Yeni Yayıncı Başvurusu” yapmalısınız. Daha sonra “ISBN Başvuru Formunu” doğru ve eksiksiz doldurarak ISBN talebinde bulunabilirsiniz. İşlemleri sistemden atayacağınız yetkili/yetkililer aracılığıyla yürütebilir; eserlerinize atanan numaraları sistemde “ISBN Almış Eserlerim” alanında görebilirsiniz.

ISBN faydaları nelerdir?

• Ulusal anlamda kitaba dair ilk veriler ISBN veri tabanımızda oluşturulmakta; bu veri tabanı programlararası entegrasyon aracılığıyla Milli Kütüphane, halk kütüphaneleri, TBMM Kütüphanesi, Dergipark vb. veri tabanlarına temel kaynak teşkil etmektedir.

• Yayımcıyı tanımlayan ön sayı ve yayımcı bilgileri Uluslararası ISBN Ajansına iletilmekte; yayıncı,Uluslararası ISBN Ajans veri tabanında tanınır ve erişilebilir kılınmaktadır.

• ISBN, yayını tanımlayan tekil, benzersiz ve uluslararası bir koddur. Atanan numara, uzun bibliyografik tanımlayıcı kayıtların yerine geçmektedir ki bu sayede zaman ve işgücünden tasarruf edilir.

• ISBN, barkod üretiminde kullanılması nedeniyle ticari dağıtım sistemlerine hız ve etkinlik kazandırarak yayımcılar ve kitap satıcıları arasında etkin ve ekonomik bir iletişim sağlayacağı gibi materyal siparişlerine, ticari işlemlere hız kazandırmaktadır.

• Kütüphane veri tabanlarında bibliyografik taramanın bir unsurunu oluşturmakta; materyal sağlama, hizmete sunma, ödünç verme vb. kütüphanecilik işlemlerinde kolaylık sağlamaktadır.

• Telif hakları ve bandrol yönetimi ISBN temelinde yürütülür. ISBN, 31 Ocak 2023 tarihi itibarıyla bandrol başvurularında zorunlu hale gelmiştir.

• ISBN istatistiki verileri hem tek tek yayıncı verimliliği hem de ulusal yayımcılık verilerinin değerlendirilmesinde en önemli ölçütlerden birini teşkil etmektedir.

Notlar:

• Daha önce ISBN alan bir materyal, aynı yayımcı tarafından farklı bir adla ya da başka bir yayımcı tarafından basılacaksa yeni bir ISBN alınması gerekir.

• İçeriğinde ve biçiminde değişiklik yapılarak yeniden basılacak materyal için, yeni bir ISBN alınır. Ancak materyal hiçbir değişiklik olmaksızın yeniden yayınlanacaksa yeni bir ISBN almasına gerek yoktur.

• Aynı yayımcı tarafından bir materyal için alınmış olan ISBN yayımcının başka bir materyali için kullanılamaz.

• Aynı materyal, farklı dillerde basılacak ise her bir dil için ayrı ISBN alır.

• Ortak yayıncıların yayımladığı bir eser söz konusu ise; yayımcıların tercihine göre, isteniyorsa ortak yayımcılardan sadece biri adına ISBN alınıp, ISBN verisinde ortak yayıncıların tamamının adı geçirilir. İstenirse her bir yayıncı kendi adına ayrı ayrı ISBN alabilir ve veri girişinde yine ortak yayıncıların adları belirtilebilir.

Derleme Nedir?

6279 Sayılı Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme Kanunu kapsamına giren eserlerden belirli sayıdaki nüshaların, mükellefler tarafından derleme birimlerine teslim edilmesini, belirli kütüphanelerde toplanmasını, elverişli ortamlarda saklanmasını, korunmasını, düzenlenmesini, toplumun bilgi ve yararına sunulmasını ve gelecek nesillere bilgi aktarılmasını sağlayan faaliyettir.

Hangi eserler derlenir?

a) Kitap, kabartma harfli kitap, kitapçık, ansiklopedi, albüm, atlas ve nota gibi tek başına ya da bir takımın veya bir dizinin parçası niteliğinde olan ayrı yayımlanmış eserler.

b) Gazete, dergi, yıllık, bülten, takvim gibi süreli yayınlar.

c) Afiş, kartpostal, gravür, reprodüksiyon, basılı fotoğraf gibi grafik eserler.

ç) Veri içeren her türlü slayt, şerit, film parçası, makara, kaset, kartuş, film ve mikroform gibi materyal.

d) Her türlü bilgisayar, müzik ve video cihazlarında kullanılmak üzere üretilmiş ses, görüntü ve veri içeren optik ve manyetik ortamlara kaydedilerek çoğaltılmış eserler.

e) Prospektüsleriyle birlikte blok veya tek olarak pul ve kağıt paralar.

f) Coğrafik, jeolojik, topografik ya da meteorolojik harita, plan ve krokiler.

g) Yurt dışında basımı veya çoğaltımı yapılarak, yurt içinde satışı ve dağıtımı yapılan eserler.

ğ) Elektronik ortamda üretilerek kullanıma sunulmuş elektronik yayınlar.

Eserlerimi nereye teslim etmeliyim?

İstanbul’da yayın yapan yayıncıların, yayımladıkları eserlerden 6’şar nüshayı İstanbul Derleme Müdürlüğüne (Rami Kütüphanesi yerleşkesi, Yeni Rami Mah. Rami Kışla Cad. G blok, No:98/1
Eyüpsultan/İstanbul Tel: 0212 518 17 40); diğer illerde yayın yapan yayıncıların ise yine aynı sayıdaki nüshayı bulundukları ilin İl Halk Kütüphanelerine teslim etmesi gerekmektedir.

Eserinizi, başvuru sırasında belirttiğiniz basım tarihinden sonra 15 gün içerisinde derleme birimine teslim etmeniz gerekmektedir.

Yerel ve bölgesel gazeteler sadece bir nüsha; (c), (ç), (d), (e), (f) maddelerinde sıralananlar 2 nüsha olarak derlenir.

Elektronik yayınlar Milli Kütüphane  tarafından derlenmekte olup derleme işlemleri için  https://e-derlemevg.mkutup.gov.tr/logineydes.net adresini kullanınız. Sistemin kullanımına ilişkin aynı adreste yer alan “EYDeS Kullanım Kılavuzu”na tıklayarak bilgi alabilirsiniz.

Elektronik yayınların derlenmesi için iletişim no: 0 312 470 8132 / 0 312 470 5412

ÖNEMLİ! Derleme nüshası olarak gönderilecek eserler, bozuk, hatalı, yırtık, kirli ve yıpranmış olmamalıdır.

Lütfen derleme nüshalarını “Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliği” doğrultusunda bandrollü olarak gönderiniz.